Projectonderzoeksnota

De projectonderzoeksnota moet worden opgemaakt bij de start van de uitwerkingsfase.
Deze nota beschrijft enerzijds het project en de flankerende maatregelen die opgenomen zijn in het voorkeursbesluit. Anderzijds bepaalt deze nota wat er nog onderzocht moet worden: welke alternatieven moeten er op uitvoeringsniveau redelijkerwijs onderzocht worden en op welke wijze zullen de effecten van het project, de flankerende maatregelen en de redelijke alternatieven onderzocht en beoordeeld worden in het licht van het te nemen projectbesluit.

De bedoeling is tweeledig: enerzijds brengt de nota alle betrokken partijen op de hoogte van het project en de uitwerking ervan. Anderzijds zorgt de nota ervoor dat de overheden advies kunnen verlenen in het debat over de verder uitwerking van het project.

Het kan aangewezen zijn de totaliteit of een aantal aspecten van het voorgenomen project op dit moment al te visualiseren in een eerste ruw bouwontwerp en een aanzet van bestemmingsplan. Dat zal de communicatie en duidelijkheid van wat te onderzoeken valt – en de grenzen waarbinnen zulks zal gebeuren – kunnen verhogen.

Tips voor het opmaken van een projectonderzoeksnota

Maak de projectonderzoeksnota bekend

Van een projectonderzoeksnota naar een overwegingsdocument

Zorg dat volgende elementen zeker in de projectonderzoeksnota aan bod komen:

• het project en/of een projectbeschrijving (je kan de doelstellingen en verantwoording overnemen uit het voorkeursbesluit en indien nodig aanvullen),

• de flankerende maatregelen die opgenomen zijn in het voorkeursbesluit en informatie over de samenhang van die maatregelen met het project,

• de op uitvoeringsniveau redelijkerwijs te onderzoeken alternatieven waardoor het alternatief dat in het voorkeursbesluit gekozen werd, gerealiseerd zou kunnen worden,
• de wijze waarop de ingrepen en effecten van het project, de flankerende maatregelen en de redelijke alternatieven / varianten zullen worden onderzocht en beoordeeld in het licht van het te nemen projectbesluit.

Andere zeer nuttige informatie waarvan het aangewezen is om deze in de projectonderzoeksnota op te nemen, betreft:

• een kaart met het gebied waarover het gaat;
• de beschermingen die rusten op het gebied en zijn omgeving;
• een overzicht van de mogelijke ingrepen en effecten die het project zou kunnen hebben op de omgeving, milieu, archeologie, veiligheid,… De scope van de onderzoeken is maatwerk en sterk gelinkt met de context van de omgeving. Het onderzoek dient gericht te worden op de beslissing die erop volgt;   
• de manier waarop de verschillende onderzoeken op elkaar afgestemd worden en de manier waarop de resultaten van de onderzoeken tegen elkaar afgewogen worden;
• een korte beschrijving van relevante gegevens uit andere reeds afgeronde studies;
• de samenstelling van het team van onderzoekers.

Met de projectonderzoeksnota zorg je ervoor dat alle onderzoeken gelijktijdig kunnen starten met dezelfde informatie en basisgegevens. Dit is een eerste en belangrijke voorwaarde om een geïntegreerd onderzoek te kunnen voeren. Neem voldoende tijd om deze nota op punt te stellen.
Laat de projectonderzoeksnota beoordelen door de leden van het projectteam.

Het voorkeursbesluit heeft één alternatief op strategisch niveau naar voor geschoven. Eventueel werden ook flankerende maatregelen voorzien. Baken op basis hiervan één of meerdere alternatieven op uitvoeringsniveau af. De selectie moet weldoordacht zijn. Op basis van (technisch) vooronderzoek kan onderbouwd worden waarom bepaalde alternatieven niet kansrijk zijn om uitgevoerd te worden. Het heeft bijgevolg geen meerwaarde deze mee te nemen in het geïntegreerd onderzoek van de uitwerkingsfase. Het is van belang de keuze voor die selectie uitgebreid te motiveren in de projectonderzoeksnota. Op die manier kunnen adviesinstanties en het publiek argumenten aanreiken om een bepaald uitvoeringsalternatief toch te onderzoeken. Herhaal de motivatie over de selectie van alternatieven ook in het eindrapport, dat mee in openbaar onderzoek wordt gelegd. Indien er meerdere alternatieven in de uitwerkinsgfase onderzocht worden, dan is het zaak deze gelijkwaardig in alle onderdelen van het geïntegreerd onderzoek (incl.MER) mee te nemen. Het is mogelijk om tussentijds in de uitwerkingsfase een trechtering van deze uitvoeringsalternatieven te voorzien.

Zoals in de onderzoeksfase zullen een heleboel effecten van het project nagegaan worden. Het ruimtelijk en het milieugerelateerd onderzoek zijn verplicht. Daar waar het onderzoek in de vorige fase zich eerder op een strategisch niveau afspeelde, zal de focus nu op het eigenlijke projectniveau liggen. Naast de gebruikelijke effecten (impact op water, natuur bereikbaarheid, hinder,…) zullen nu meer prominent aspecten zoals landschappelijke inpassing, beeldkwaliteit, afbakening werfzones, hinder tijdens de werken,… naar voren treden.

Door de bekendmaking krijgen de betrokken instanties zicht op het gekozen alternatief en de mogelijke wijzen waarop dit alternatief concreet uitvoering zou kunnen krijgen.

Formeel moet de projectonderzoeksnota niet aan het publiek voorgelegd worden. Gezien de nadruk op participatie is het echter aangewezen te opteren voor een op maat gerichte aanpak richting betrokken lokale doelgroepen zoals omwonenden. De projectonderzoeksnota zal bekend gemaakt worden op de specifieke projectwebsite en op de website van het team Mer. Niets belet dat de betrokken actoren afspraken maken rond communicatie over de projectonderzoeksnota.

De procesverantwoordelijke zal deze nota voor advies bezorgen aan het team Mer en de adviesinstanties. Als er aanzienlijke effecten op mens of milieu verwacht worden in andere lidstaten of in andere gewesten (of als deze daarom verzoeken) dan zal de procesverantwoordelijke de projectonderzoeksnota en alle andere noodzakelijke informatie via beveiligde zending bezorgen aan de bevoegde autoriteiten van lidstaat/gewest.

Betrokken administraties en bestuursniveaus zullen optreden als adviesinstantie, zodat sectorale bekommernissen, randvoorwaarden en bezorgdheden aldus tijdig naar voor geschoven kunnen worden.

• De verwerking van de feedback van actoren en belanghebbenden gebeurt door het projectteam. Hiervoor wordt onder meer een adviesvergadering georganiseerd.
• Met behulp van een overwegingsdocument geef je aan op welke manier je omgaat met deze reacties.
• De geactualiseerde projectonderzoeksnota (de oorspronkelijke projectonderzoeksnota met de daarin geïntegreerde richtlijnen van het team Mer over de reikwijdte en het detailleringsniveau van het MER) wordt opgemaakt aan de hand van het overwegingsdocument en vormt het kader voor het geïntegreerd onderzoek. Op die manier wordt de volledige scope van het geïntegreerd onderzoek in één document beschreven. Dit gebeurt in nauwe samenspraak met het projectteam zodat de scope van de verschillende onderzoekssporen (leefmilieu, ruimtelijk onderzoek, MKBA,...) samenspoort.
• Communiceer dit overwegingsdocument helder en actief naar alle actoren en belanghebbenden.