Openbaar onderzoek

Het projectteam beslist, in overleg met de politiek verantwoordelijken, wanneer het openbaar onderzoek kan starten. Op dat moment wordt het ontwerp van projectbesluit en het ontwerp van MER, met de synthesenota en de onderzoeksrapporten in bijlage, via een openbaar onderzoek, voorgelegd. Zij kunnen vervolgens feedback geven.

Hoe pak je dit aan?

Wat wordt onderworpen aan het openbaar onderzoek en wat ligt ter inzage?

Voorzie voldoende middelen voor het openbaar onderzoek

Maak het openbaar onderzoek bekend

Formuleren van opmerkingen en bezwaren en de verwerking hiervan

Het ontwerp van projectbesluit en het ontwerp van MER worden onderworpen aan een openbaar onderzoek
Tijdens dit openbaar onderzoek worden de volgende documenten ter inzage gelegd:

• het ontwerp van projectbesluit;
• de ontwerp synthesenota;
• de ontwerp effectenonderzoeksrapporten (inclusief het ontwerp van MER) waarop de ontwerp synthesenota gebaseerd is;
• de beslissing van het team Mer over de reikwijdte en het detailleringsniveau van de informatie die in het MER moet worden opgenomen.

Het ontwerp eindrapport van het MER en de andere onderzoeken gaan mee in openbaar onderzoek;  de beoordeling en goedkeuring van het MER gebeurt na het openbaar onderzoek.
Dit betekent dat het publiek tijdens het openbaar onderzoek schriftelijke of digitale opmerkingen zal kunnen maken op het ontwerp van MER en de andere onderzoeksrapporten. Na afloop van het openbaar onderzoek zal de dienst Mer nagaan in hoeverre de inspraak van het publiek aanleiding geeft voor een aanpassing van het ontwerp van MER.
Het MER dient uiteindelijk goedgekeurd te worden voorafgaand aan de beslissing over het projectbesluit.

De keuze om alle onderzoeken samen te laten verlopen heeft zowel voordelen als nadelen.
Een van de nadelen is het feit dat er op het moment van het openbaar onderzoek heel veel informatie beschikbaar is. Voor niet-ingewijden kan de berg te groot zijn. Hou hier rekening mee.

• Zorg dat het dossier leesbaar is
• Maak samenvattingen, zorg voor een zekere structuur en herkenbaarheid, maak gebruik van een leeswijzer,…
• Organiseer vlak voor het onderzoek een brede informatiecampagne
  Door voor het openbaar onderzoek reeds een brede informatiecampagne te organiseren (website, nieuwsbrieven, flyers, publicaties in kranten en andere media, infomomenten,…), krijgen burgers reeds een overzicht van alle onderzoeken die uitgevoerd zijn, en de informatie die in deze onderzoeken is opgenomen.
  
  Hierdoor kunnen burgers, bedrijven, organisaties,… tijdens de duur van het openbaar onderzoek hun opmerkingen of reacties meer gericht en specifiek formuleren.

Bij (mogelijke) (gewest)grensoverschrijdende aanzienlijke effecten zal de procesverantwoordelijke de documenten met betrekking tot het ontwerp van projectbesluit aan de betrokken lidstaten of gewesten bezorgen.

Het openbaar onderzoek over het ontwerp van projectbesluit wordt op verschillende wijzen aangekondigd. Sommige aankondigingen gelden voor elk ontwerp van project- en voorkeursbesluit, andere aankondigingen maar in bepaalde gevallen of onder bepaalde voorwaarden. 
Het besluit van 12 december 2014 tot uitvoering van het decreet van 25 april 2014 betreffende complexe projecten bepaalt in artikel 22 tot en met 30 wanneer welke aankondigingswijze gehanteerd moet worden.

De verschillende aankondigingswijzen zijn:
1. op de website van de bevoegde overheid, van de betrokken gemeenten, van het team Mer, de website complexe projecten en de website die specifiek voor het project in kwestie is ontwikkeld (het is niet nodig om op elke website al de documenten te publiceren. Minimaal moet er uiteraard wel een verwijzing zijn naar de projectwebsite waar alle documenten raadpleegbaar zijn),
2. door een publicatie in ten minste drie dagbladen
3. door een publicatie in het Belgisch Staatsblad
4. door een aanplakking van een affiche
5. door een individuele kennisgeving (in specifieke gevallen)
6. door een bericht dat drie keer door de openbare radio wordt uitgezonden (als het project provinciegrensoverschrijdend is)
7. door een informatievergadering (enkel verplicht bij ontwerp van projectbesluit) 

In geval van mogelijke aanzienlijke effecten op mens en milieu van een andere lidstaat of gewest (of indien deze daarom verzoeken) moet de procesverantwoordelijke het ontwerp van voorkeursbesluit aan de andere lidstaat/gewest bezorgen.

Een door een architect opgemaakt auteursrechtelijk beschermd plan mag niet op deze websites bekendgemaakt worden.

Opmerkingen of bezwaren formuleren

Tijdens de 60 dagen dat het openbaar onderzoek duurt, kan iedereen schriftelijk of digitaal opmerkingen of bezwaren formuleren over het ontwerp van projectbesluit en het ontwerp van MER. 
 
Deze opmerkingen of bezwaren moeten binnen deze 60 dagen bezorgd worden aan een of meer van de volgende instanties:
 1. de bevoegde overheid;
 2. de procesverantwoordelijke;
 3. de betrokken gemeenten.

Uitgebrachte opmerkingen en bezwaren verwerken

Zoals in de onderzoeksfase, bezorgen de bevoegde overheid en de betrokken gemeenten de uitgebrachte opmerkingen en bezwaren binnen tien dagen na het openbaar onderzoek aan de procesverantwoordelijke.
 
Het projectteam verwerkt vervolgens de inspraakreacties die tijdens het openbaar onderzoek zijn geformuleerd. Bij complexe projecten kan dit heel wat tijd vragen. Belangrijk is dat alle opmerkingen gemotiveerd worden beantwoord. Hiervoor kan een eenduidige format zoals een antwoordennota gebruikt worden.

Specifieke opmerkingen over het ontwerp van MER zullen door het team Mer bekeken worden. Zij zullen nagaan in hoeverre de opmerking moet leiden naar een aanpassing van het ontwerp van MER.

Zijn er geen opmerkingen over het ontwerp van MER of leiden de opmerkingen niet tot een aanpassing van het ontwerp van MER dan kan het team Mer het MER goedkeuren. Dit kan het geval zijn omdat het ontwerp van MER het voorwerp van de opmerking reeds in voldoende mate heeft onderzocht of omdat de opmerkingen geen impact hebben op de conclusies van het MER.

Leiden de opmerkingen uit het openbaar onderzoek wel tot een aanpassing van het onderzoek dan moet er gekeken worden naar de impact op timing, de andere onderzoeken en de volgende processtappen. Het is evident dat ook de opmerkingen op het ontwerp van MER gemotiveerd worden beantwoord in de antwoordennota.

Een antwoordennota tracht op een gestructureerde wijze de verschillende opmerkingen uit het openbaar onderzoek overzichtelijk weer te geven en geeft per opmerking aan op welke wijze er mee rekening is gehouden. Leidt een opmerking niet tot een aanpassing van het besluit dan wordt gemotiveerd aangegeven waarom de opmerking niet heeft geleid tot een aanpassing.

Na afloop van het openbaar onderzoek kan een informeel overleg met de betrokken actoren nuttig zijn om het projectbesluit verder af te werken.  

Eventueel een tweede openbaar onderzoek

Bij de definitieve vaststelling van het projectbesluit kunnen ten opzichte van het ontwerp
van projectbesluit alleen wijzigingen worden aangebracht die gebaseerd zijn op of
voortvloeien uit het goedgekeurde MER of op de inspraakreacties, geformuleerd tijdens het openbaar onderzoek of de consultatie van andere EU-lidstaten verdragspartijen of andere gewesten. Eventuele wijzigingen moeten dus binnen de grenzen van de onderzochte alternatieven blijven.

Ook hier zal de bevoegde overheid moeten oordelen of er, ingevolge de wijzigingen die worden aangebracht, al dan niet een nieuw openbaar onderzoek nodig is of andere processtappen hernomen moeten worden. Een nieuw openbaar onderzoek zal zeker nodig zijn als duidelijk is dat, door de wijziging, de belangen van derden in het gedrang komen.